بررسی تاثیر فرار مغزها بر تولید و تجارت خارجی ایران با استفاده از یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه

با گرایش کشورها به ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن، ﻣﯿﺪان رﻗﺎﺑﺖ از ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺟﻬـﺎﻧﯽ ﮔﺴـﺘﺮش ﻣـﯽ­ﯾﺎﺑـﺪ و در اﯾﻦ روﻧﺪ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮﻓﻖ­ﺗﺮند ﮐﻪ ﻗﺪرت رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮی در تولید و ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ­اﻟﻤﻠﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. یکی از مولفه­های موثر در افزایش قدرت رقابت کشورها در عرصه­های بین­المللی، نیروی انسانی متخصص است. این در حالی است که ایران طی دهه­های اخیر با نرخ بالایی از مهاجرت مغزها به کشورهای توسعه یافته روبرو بوده است. این مطالعه به بررسی تاثیر فرار مغز­ها (مهاجرت نیروی انسانی ماهر و تحصیل­کرده به خارج) بر تولید و تجارت خارجی ایران به تفکیک بخش­های اقتصادی با استفاده از یک مدل تعادل عمومی (gtap) پرداخته است. برای این منظور با استفاده از دو سناریوی شوک منفی عرضه نیروی متخصص به عنوان اثر مستقیم فرار مغزها و شوک منفی بهره­وری کل عوامل به عنوان اثر غیر مستقیم فرار مغزها، اثر مهاجرت نیروی کار متخصص بر متغیرهای تولید، صادرات، واردات و تراز تجاری مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که فرار مغز­ها چه به صورت مستقیم و چه از طریق کاهش بهره­وری در مجموع آثار منفی بر تولید، صادرات، واردات و تراز تجاری کشور بر جای می­گذارد.